H δίκη του Κολοκοτρώνη

Δυο εθνικοί ήρωες στο εδώλιο

Πολυζωϊδης και Τερτσέτης αρνούνται να υπογράψουν την καταδικαστική απόφαση

επιμελήθηκε ο δάσκαλος

Κων/νος Κρεκούζος

- Άδικα σε σκοτώνουν στρατηγέ….

- Γι΄αυτό λυπάσαι; Καλύτερα να σε σκοτώνουν άδικα, παρά δίκαια…

Ο διάλογος αυτός έγινε στις 26 Μαϊου του 1834 στο τζαμί του Ναυπλίου, ανάμεσα στον Κολοκοτρώνη και σ΄ένα από τα παλικάρια του που κέρωσε σαν άκουσε την καταδίκη του αρχιστράτηγου του Μοριά σε θάνατο για εσχάτη προδοσία. Στο τζαμί του Ναυπλίου συνεδρίαζε για πολλές μέρες το κακουργιοδικείο.

Στο εδώλιο καθόντουσαν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο εξάδελφός του Δημήτρης Πλαπούτας, πρωτεργάτης κι΄αυτός στον αγώνα της ανεξαρτησίας. Εισαγγελέας ήταν ο Μάσων, ένας Βαυαρός μισέλληνας, τυφλό όργανο των τριών ξένων αντιβασιλέων. Υπουργός της Δικαιοσύνης ήταν ο Κ. Σχινάς, ένας φανατισμένος Φαναριώτης, που εκηλίδωσε όσο κανένας άλλος την αξιοπρέπεια της ελληνικής δικαιοσύνης.

Πρόεδρος του δικαστηρίου ήταν ο Πολυζωϊδης, που απ΄όσα είχε ακούσει τις ημέρες εκείνες ήταν σχεδόν βέβαιος για την ενοχή των δυο κατηγορουμένων. Μέλη του δικαστηρίου ήταν ο Γ. Τερτσέτης, ο Δ. Σούτσος, ο Α. Βούλγαρης και ο Φ. Φραγκούλης. Ο αντιβασιλέας Μάουερ ήταν αποφασισμένος να πάρει τα κεφάλια των δυο ηρώων
και γι΄αυτό έκανε το παν μέσω του εισαγγελέα Μάσων και του υπουργού της Δικαιοσύνης Σχινά. Μα λογάριασε χωρίς το απρόοπτο εμπόδιο του Προέδρου Πολυζωϊδη και του δικαστή Τερτσέτη που κατά τη διάρκεια της διαδικασίας πείστηκαν, ότι όλη η κατηγορία δεν ήταν παρά μια καλοστημένη σκευωρία.

Αναστάσιος Πολυζωϊδης (1802-1873)

Στις 26 Μαϊου η ακροαματική διαδικασία είχε τελειώσει. Ο Πολυζωϊδης εκάλεσε το Μάσωνα να δευτερολογήσει για να δώσει και πάλι το λόγο στους συνηγόρους των κατηγορουμένων. Εκείνος όμως είχε διαταγή από τον Μάουερ να τελειώσει η υπόθεση εντός της ημέρας και χωρίς κωλυσιεργίες. Κατάφερε μάλιστα να πάρει μια έγγραφη διαταγή του Σχινά προς το δικαστήριο ότι οι δευτερολογίες ήταν περιττές. Ύστερα από αυτό, το δικαστήριο αποσύρθηκε σε σύσκεψη που κράτησε επτά ολόκληρες ώρες.

Πρώτος μίλησε ο Τερτσέτης διακηρύσσοντας την αθωότητα των δυο ηρώων. Ο Σούτσος όμως - που ήταν και γαμπρός του Σχινά- ψήφισε υπέρ της καταδίκης σε θάνατο. Το ίδιο έκαναν και ο Βούλγαρης και ο Φραγκούλης. Τότε σηκώθηκε ο Πρόεδρος Πολυζωϊδης και μίλησε πολλή ώρα, προσπαθώντας να μεταπείσει τους τρείς καταδικαστικούς δικαστές. Αυτός και ο Τερτσέτης έπεσαν κυριολεκτικά στα πόδια τους μα αυτοί στάθηκαν αμετάπειστοι. Έτσι οι ψήφοι ήταν τρεις κατά δυο.

«Την απόφασή σας, είπε ο Πολυζωϊδης, με οργή και πάθος, τη θεωρώ όχι μόνο άδικη ως ατιμάζουσα άνδρας αθώους, αλλά και επικίνδυνη, ως κηλιδώνουσα τα δικαστήρια της νέας Βασιλείας, με την ασέβειά της προς την αλήθεια και τη δικαιοσύνη. Αρνούμαι ρητώς και να υπογράψω και να αναγγείλω τοιαύτην επονείδιστον απόφασιν».

Οι τρεις τους απευθύνθηκαν τότε προς τον Τερτσέτη:

«Έλπίζουμε, του είπαν,ότι σεις τουλάχιστον δε θα θελήσετε ν΄ακολουθήσετε τον Πρόεδρο στην αυθαιρεσία του…»

«Ποτέ, όποιες και αν είναι οι συνέπειες δεν θα γίνω συνεργός δικαστικού εγκλήματος». Τους απάντησε ο γενναίος και τίμιος εκείνος λειτουργός της Θέμιδος…

Τότε οι τρεις δικαστές πήραν την απόφαση και πήγαν στον υπουργό Δικαιοσύνης για να τον συμβουλευτούν τι θα κάνουν. Ο Σχινάς έγινε έξω φρενών και αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τα «μεγάλα μέσα». Διέταξε τους τρεις να γυρίσουν πίσω στο δικαστήριο και έστειλε κλητήρες να κουβαλήσουν «σηκωτούς» τον Τερτσέτη και τον Πολυζωϊδη, που είχαν πάει στα σπίτια τους, αρνούμενοι να υπογράψουν την επονείδιστη απόφαση. Ο ίδιος ο Σχινάς συναντήθηκε με τον Μάουερ και κατάρτισαν μαζί τα σχέδιά τους. Φόρεσε τη μεγάλη στολή του με τα χρυσά σειρίτια, πήρε μαζί του μερικούς συμβούλους και αρκετούς χωροφύλακες με τις μπαγιονέτες. Μόλις μπήκε στην αίθουσα διασκέψεων κάλεσε τον Πολυζωϊδη και τον Τερτσέτη και τους διέταξε να υπογράψουν την απόφαση.

Ο Πολυζωϊδης με ύφος ατάραχο και αγέρωχο είπε:

«Η απόφαση του δικαστού οφείλει αυστηρώς και απαραλάκτως να ακολουθεί τους υπάρχοντας νόμους. Κατά συνέπειαν, αν υπογράψωμεν την απόφαση θα γίνουμε όργανα να προσβληθεί η δικαιοσύνη και αυτός ο νόμος».

Τότε ο Σχινάς ανέβασε τον τόνο της φωνής του.

«Σαν υπουργός σας ανακαλώ εις τα χρέη σας..»

«Ποιό είναι το χρέος μας ως δικαστών εναπόκειται σε μας να το κρίνουμε. Και σας υπενθυμίζουμε οτι ποτέ ανωτέρα αρχή, ουδέ αυτή η ανωτάτη, δεν δικαιούται να περιπλέκεται εις τας πράξεις της δικαιοσύνης».

Ο Σχινάς έγινε έξαλλος από θυμό:

«Κύριε Πολυζωϊδη σας υπενθυμίζω τας ευθύνας τας οποίας επωμίζεσθε ιδίως εσείς ως πρόεδρος..»

«Ό,τι δεν αρέσει σήμερον κ. Υπουργέ, είμαι βέβαιος πως θα αρέσει σε ολόκληρον το Έθνος εντός έξι μηνών..»

Ο Σχινάς βγήκε έξω από τον εαυτό του:

«Εν ονόματι του Βασιλέως σας καλώ να υπογράψετε την απόφασιν!»

«Εν ονόματι της Δκαιοσύνης δεν την υπογράφω!»

«Σας διατάσσω να υπογράψετε!»

«Προτιμώ να μου κόψετε το χέρι. Δεν την υπογράφω!»

Ο Σχινάς κατακόκκινος στράφηκε προς τον Τερτσέτη:

«Εσείς τουλάχιστον θα υπογράψετε, ναι ή όχι;»

«'Όχι δεν θα μ΄έχετε συνεργό στο φόνο δυο ανθρώπων αθώων»

«Υπογράψετε τότε εσείς!».

Λέει ο Σχινάς προς τους τρεις άλλους που έστεκαν πελιδνοί στη γωνία. Πρώτος υπέγραψε ο Βούλγαρης, ύστερα ο Σούτσος και τελευταίος ο Φραγκούλης, με χέρια που τρέμανε. Και επειδή ο Πολυζωϊδης και ο Τερτσέτης αρνήθηκαν να μπουν στην αίθουσα και να απαγγείλουν την κατάπτυστη εκείνη απόφαση, ο Σχινάς έβαλε τους χωροφύλακες με τις ξιφολόγχες να τους σηκώσουν στα χέρια και να τους στήσουν στις έδρες τους. Στο διάδρομο έγινε αληθινή μάχη και οι χωροφύλακες έδειραν και έσκισαν τα ρούχα των αγνών εκείνων δικαστών. Ο Σούτσος διάβασε την απόφαση, ενώ ο Πολυζωϊδης κρατούσε το κεφάλι του ανάμεσα στις χούφτες του.

Ο Κολοκοτρώνης άκουσε ατάραχος την καταδίκη του σε θάνατο.

«Αντίκρυσα, είπε, τόσες και τόσες φορές το Χάρο και δεν φοβήθηκα, ούτε τώρα τον φοβάμαι!»

Από τα μάτια του Πλαπούτα έτρεχαν δάκρυα…

Η απόφαση προκάλεσε μεγάλο σάλο και σε λίγες μέρες ο Βασιλιάς έδωσε χάρη στους δυο ήρωες της ελληνικής ανεξαρτησίας..

Τα ονόματα του Πολυζωϊδη και του Τερτσέτη γράφτηκαν με χρυσά γράμματα στην ιστορία της Ελληνικής Δικαιοσύνης. Χάρη σ΄αυτούς οι δυο γενναίοι στρατηλάτες δεν έχασαν τα κεφάλια τους.